Joannici to jeden z zakonów rycerskich powstałych w czasach wypraw krzyżowych dla ochrony pielgrzymów oraz bezpieczeństwa wewnętrznego Królestwa Jerozolimskiego. Nie jest tak znany jak Krzyżacy, którzy przez wieku walczyli z Polską albo Templariusze, wokół których narosło wiele legend. Wszystkie zakony otrzymywały nadania ziem i przywilejów w całej Europie. Po zlikwidowaniu najpotężniejszego zakonu Templariuszy, to właśnie Joannici przejęli większość z ich dóbr. Nie wszystkie, ponieważ wielu władców skorzystało z okazji i przejęło majątek Templariuszy na własnym terenie. Być może wczesna likwidacja zakonu Templariuszy jest przyczyną, dla której to właśnie po Joannitach zostało więcej materialnych śladów niż po Templariuszach. Joannici zostawili po sobie kilka zamków, z których większość jest w ruinie, ale jeden zamek jest w bardzo dobrym stanie.
Zamek w Łagowie to jedyny zamek Joannitów, który dotrwał do naszych czasów w stanie praktycznie nienaruszonym. Kiedy na początku XIV wieku zlikwidowano zakon Templariuszy, ich łagowski majątek został przejęty przez władców i dopiero w 1347 roku sprzedany Joannitom. Zakon Joannitów zamierzał ustanowić w Łagowie swoją komturię, dlatego już w 1350 roku rozpoczęto budowę zamku. Na wąskim pasie zimie między jeziorami było wzgórze, które miało naturalne walory obronne i tam właśnie zbudowano zamek. Poczałkowo budowla nie przypominała tej, którą znamy dzisiaj, ponieważ było to tylko wysoki dom mieszkalny wbudowany w kwadrat murów obwodowych, wieża i brama (zobacz zdjęcia zamku w Łagowie – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-lagowie/). Pod koniec XIV wieku zbudowano wysokie mury zewnętrzne, wewnątrz których wyrównano teren, a ponieważ było to wzgórze, to mury zewnętrzne stały się też murami oporowymi. Majątek łagowski prosperował, więc przez wieki rozbudowywano również zamek. Podwyższono wieżę, zbudowano potężną basztę bramną, zbudowano pozostałe budynki wewnątrz murów. Do obrony zamku zbudowano również dwie bramy, które można by nazwać miejskimi, ale w owym czasie Łagów nie miał praw miejskich. Zamek w Łagowie był oblegany tylko raz, przez brandenburczyków, którzy chcieli odebrać go Szwedom, zresztą bezskutecznie. W 1810 roku król pruski zlikwidował zakony i przejął ich majątek. Zamek w Łagowie przeszedł ręce prywatne, w czasie II wojny światowej i tuż po niej nie został zniszczony. Wykorzystywano go jako dom wczasowy, obecnie mieści się w nim hotel i restauracja.
Nieco bardziej na północ Joannici zakupili w 1426 roku majątek rycerski w Słońsku, a wraz z nim rycerski dwór obronny. Dwór nie odpowiadał zakonnym potrzebom, więc został częściowo rozebrany i na jego miejscu zbudowano zamek. W latach 1545−1564 zamek przebudowano na styl renesansowy. W 1652 roku zamek został spalony przez Szwedów, a odbudowę na styl barokowy prowadzono pod koniec XVII wieku. Powstała wówczas rezydencja, która miała jeszcze cechy obronne w postaci murów zewnętrznych i fosy. Pod koniec XVIII wieku fos ę zasypano, a mury obronne rozebrano. Po likwidacji zakonów w Prusach, powstało dobroczynne stowarzyszenie, które przejęło zamek, utworzono w nim muzeum Joannitów i archiwum zakonu. P II wojnie światowej archiwum wywieziono, a splądrowany zamek niszczał. W 1975 roku spłonął w tajemniczym pożarze i od tego czasu pozostaje w ruinie. Gmina podjęła starania o zabezpieczenie zamku jako trwałej ruiny (zobacz – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-slonsku/).
Jeszcze dalej na północ siedzibą komandorii zakonu Joannitów została Swobnica, w której rozpoczęto budowę zamku w 1377 roku. Budowla na planie kwadratu składała się z dużego budynku mieszkalnego i wysokiej wieży wpisanych w mur obwodowy o o boku 50 metrów. Zamek zbudowano nad jeziorem, które zasilało fosę. Podzamcze zbudowano obok, miało dwukrotnie większą powierzchnię od zamku. Zamek rozbudowywano w niewielkim zakresie dobudowując kaplicę przylegającą do murów. W XVII wieku po wojnie trzynastoletniej Joannici zostali zmuszeni do opuszczenia zamku, a po zmianie kilku właścicieli zamek kupiła księżna Dorota, zona elektora brandenburskiego. Księżna zleciła przebudowę zamku na trzyskrzydłową barokowa rezydencję. Zamek, a w zasadzie rezydencja, doczekała się jeszcze jednej niewielkie przebudowy w XIX, do początku XX wieku zamek stał opuszczony. Po II wojnie światowej były w nim biura, potem spichlerz PGR-u. Po opuszczenie przez PGR zamek niszczał i popadał w ruinę. Nie pomogła sprzedaż w prywatne ręce zagranicznego właściciela. Od kilku lat zamek stopniowo jest zabezpieczany przed dewastacją.
To w zasadzie wszystkie zamki Joannitów na zachodzie Polski. Na Pomorzu są ciekawe ruiny zamku Drahim, w którym Joannici gospodarzyli przez 50 lat. 3 lata po wybudowaniu zamku granice zmieniły się i ziemie, na których gospodarowali Joannici, przeszły do Polski. Były o czasy kiedy po śmierci Kazimierza Wielkiego był chaos i Joannici dzierżawili dobra, które uprzednio do nich należały. Niestety, chcieli uniezależnić się od Polski i król Władysław Jagiełło położył temu kres na początku XV wieku, zajmując zamek siłą i wyrzucając Joannitów. Ruiny zamku zbudowanego w przesmyku między jeziorami można zwiedzać.
